– Historia

HISTORIA DZIELNICY BRONOWICE

Rozporządzeniem z dnie 15.pazdziernika 1916 roku lubelski generał Gubernator Karol Kruk, przyłączył do miasta Lublin kilka miejscowości, należących do gmin wiejskich. Wśród nich była mała wieś Bronowice, położona na prawym brzegu rzeki Bystrzycy. W roku 1342 Kazimierz Wielki nadał ją na powiększenie uposażenia lubelskiemu wójtowi. Bronowice, aż do roku 1868 były wsią miejską. Rozwój dzielnicy datuje się na 1868 rok, od momentu oddania do eksploatacji połączenia kolejowego Lublina z Warszawą i Kowlem. Obszar obejmował także część terenów Kośminka i Firlejowszczyzny. Znajdowały się tam trzy folwarki : Sachów, Grafów i Firlejów. Bronowice były najbardziej uprzemysłowioną dzielnicą Lublina. Jej rozwój odbywał się wzdłuż głównej osi ulic, to jest Drogi Męczenników Majdanka i prostopadłych do niej : Łęczyńskiej i Bronowickiej, zaś mały folwark Firlejów został wykupiony przez obywateli Lublina i ofiarowany Wincentowi Polowi. Na tym terenie powstała cementownia, później dworek, który przeniesiono na Kalinowszczyznę, a na terenie cementowni powstała fabryka eternitu.

Suchsowie, w miejscu dawnego folwarku, wznieśli w roku 1900 piękny murowany dworek, który pełni rolę plebani kościoła pod wezwaniem Świętego Michała. W roku 1913 Henryk Sachs sprzedał ośrodek dworski na Bronowicach pod budowę Kościoła, który został konsekrowany w roku 1938. Do zakładów przemysłowych na terenie Bronowic, poza Fabryką Eternitu, należały : Fabryka Wag a także Fabryka Maszyn Rolniczych przy ulicy Fabrycznej obecnie Galla, a w roku 1928 wybudowano elektrownie, tuz obok przy ulicy Długiej ( Garbarskiej ).

Brylantami Bronowic przed wojną były : Lubelska Wytwórnia Samolotów, zbudowana na bazie zakładów mechanicznych Plagiego – Laszkiewicza , która powstała w roku 1899 . Konstruktorem produkowanych samolotów RWD był Jerzy Rudlicki. Było to przedsiębiorstwo państwowe. Drugą perełką był Park Bronowicki, założony w roku 1875 przez Edwarda Chróścielewskiego, w tym samym roku został przejęty przez miasto. Do końca XIX stulecia park był jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc wypoczynku, licznych atrakcji a także pijalni wód mineralnych o wyjątkowej wartości zdrowotnej. Niedaleko parku, wybudowano łaźnię miejską zaprojektowaną przez Bohdana Kelles – Krauzego.

Tereny, ciągnące się wzdłuż ulicy Łęczyńskiej i Bronowickiej, to miejsca najstarszej w Lublinie dzielnicy o zabudowie mieszanej przemysłowo-mieszkalnej. Wąskie uliczki, biegnące proporcjonalnie w stosunku do ulicy Bronowickiej i Łęczyńskiej : Skibińska, Chełmska, Hrubieszowska, Składowa i inne, zabudowane niskimi domkami, tworzyły specyficzny mało miasteczkowy klimat i otwierają z Bulwaru Bystrzycy najpiękniejszą panoramę miasta. Jest rzeczą bardzo ważną, aby ten zespół historycznej budowy mieszkańcy Lublina utrwalili w pamięci.

W okresie okupacji wojennej, w tej części Lublina powstał na Majdanku obóz koncentracyjny, założony na przełomie lat 1941-1942. Liczba ofiar, która zginęła w nim to trzysta sześćdziesiąt tysięcy. Na terenie Fabryki Samolotów znajdował się przejściowy obóz prac, nazywany Flug – plac na którym dokonywano segregacji rzeczy po zamordowanych ofiarach w innych obozach : Bełżcu, Sobiborze czy Treblince.

Po drugiej wojnie światowej na Bronowicach nastąpiły różne zmiany rozwijało się budownictwa mieszkaniowe, przy ulicy Droga Męczenników Majdanka powstała z inicjatywy mieszkańców, którzy sprostali ważnemu wyzwaniu, Fabryka Samochodów. Niestety w późniejszym jako Zakład Remontowy LZNS została zlikwidowana.

W Lublinie rozwinęło się też dużo nowych dzielnic, posiadających bardzo korzystne naturalne warunki rozwojowe, w szczególności w zakresie infrastruktury mieszkaniowej, kulturalnej i wypoczynkowej. Bronowice są dzielnicą przodującą i są przykładem dla innych części Lublina, praktycznie we wszystkich najważniejszych dziedzinach życia. Dzieje się tak, dzięki wielu oddolnym inicjatywom ludzi-mieszkańców, zaangażowanych w rozwój swojej „ Małej Ojczyzny”.

Tu na Bronowicach mieszkali: inżynier Stanisław Podkowa, dyrektor inwestycyjny Fabryki Samochodów, który zorganizował Szkołę Inżynierskią i był jej pierwszym rektorem. Tu na Bronowicach w budynku przy ulicy Lotniczej 8, mieszkał mgr Tadeusz Hirszweld, dyrektor Fabryki Maszyn Rolniczych „ Plon” i główny organizator uruchomienia Fabryki Samochodów w roku 1955 oraz obiektów kulturalno- sportowych, z których w pełni mogli korzystać wszyscy pracownicy. To ludzie FSC, mieszkający na Bronowicach stanowo wili największą grupą zawodową korzystającą z wielu podmiotów komunikacyjnych, kulturalno-sportowych i wypoczynkowych miasta, takich jak LPEC, MPWiK, Zarząd Mieszkalnictwa itp. Tak było w latach 50-tych i 60-tych i tak jest teraz.
Stare, przedwojenne Bronowice to zespół mieszkaniowy, skupiony w obrębie ulic: Łęczyńskiej i Bronowickiej, dalej na wschód były wolne przestrzenie, pole lotniskowe i małe skupiska parterowych domów przy ulicy Rolnej, Gromadzkiej i Majdanu Tatarskiego oraz gospodarstwa rolne. Tu ,gdzie teraz jest ulica Plagiego – Laszkiewicza, znajdowało sie duże gospodarstwo pani Małejowej z całym dobytkiem : krów i ptactwa domowego. Od roku 1950 razem z budową Fabryki Samochodów Ciężarowych „ Lublin 51”, zaczęło powstawać osiedle ZOR Bronowice 1. Były to bloki „ koszarowe” bez żadnej zieleni ,ciągów pieszych, i usług.

Pierwsi mieszkańcy tego osiedla to ludzie młodzi, pełni entuzjazmu, którzy swoją radością życia ( były to bardzo trudne czasy) „ zarażali” cały Lublin, szukali rozrywki dlatego zbudowali w czynie społecznym dwa stadiony, przy ulicy Kresowej i przy Alejach Zygmuntowskich. Szukali wypoczynku nad wodą , dlatego powstał ośrodek Firlejów. Także budowa zalewu w Zemborzycach a w szczególności jego otoczenie, to czyny społeczne członków załogi FSC.

Ten wielki entuzjazm, dziś już ludzi w „podeszłym” wieku, trwa nadal. Oczywiście, najwięcej czasu poświęcają Bronowicom. Taką pierwszą inwestycją była budowa Szkoły Podstawowej nr 31, placówki nie tylko edukacyjnej, w której nauka odbywała się na trzy zmiany, ale ogólno-kulturalnej, w której urządzano różnego rodzaju uroczystości z balami tanecznymi włącznie. Później ,po powstaniu kolejnych części Bronowic II i III, pojawiały się kolejne szkoły : Szkoła Podstawowa nr 33, obecnie Gimnazjum numer 14, Zespół Szkół Budowlanych, VIII Liceum Ogólnokształcące, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci i młodzieży niesłyszącej i słabo słyszącej, Szkoła Podstawowa nr 26, przekształcona w Zespól Szkół numer 4, Dom Dziecka przekształcony w Centrum Administracyjne „ Pogodny Dom”, Centrum Kształcenia Ustawicznego numer 2, Bursa Szkolna nr 5 oraz Przedszkola nr 14,nr 64 i inne. Funkcjonują również : oddział Biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego, Dzielnicowy Dom Kultury, Centrum Młodzieży „ Nie Lękajcie Się”. Wszystkie te obiekty są ukoronowane pięknymi świątyniami, pod wezwaniem Świętego Michała Archanioła, Świętego Maksymiliana Kolbe oraz Świętego Krzyża, w której to ponad 25- lat funkcje proboszcza pełni, ks. dr Marian Duma . Perełką dzielnicy jest Centrum Sportowo-Rekreacyjne ze wspaniałą pływalnią, salą gimnastyczną, połączoną z ośrodkiem rehabilitacyjnym. Tego wspaniałego obiektu, który powstał z inicjatywy kilku tysięcy społeczników dzielnicy Bronowice zazdroszczą nam nie tylko mieszkańcy z innych dzielnic Lublina, ale także goście spoza miasta i województwa.

Nasza dzielnica, zmieniły się nie do poznania. Wszystkie bloki mieszkalne zostały ocieplone i otrzymały nowe kolorowe elewacje, Otoczone pięknem zieleni, są połączone bezpiecznymi ciągami pieszymi. Jest to zasługa Wspólnot Mieszkaniowych, w których to imieniu występuje Społeczny Komitet Mieszkańców Lublina- Dzielnicy Bronowice i dobrze kierowanej przez Pana Zbigniewa Kołbusia, spółki administrującej Z.W „LUB-KOM”. Budynki mieszkalne Bronowic mogą współzawodniczyć z innymi domami Lublina. Na szczególne wyróżnienie zasługuje budynek przy ulicy „Sokolej 19 i 17”. Nasza dzielnica rozwija się dalej wzdłuż ulic : Witosa, Pogodnej, Drodze Męczenników Majdanka i innych. Boiska i sale gimnastyczne bronowickich szkół są dobrze wyposażone, szczególnie Gimnazjum nr 14, które dysponuje „Orlikiem”- pierwszym wielofunkcyjnym boiskiem wybudowanym w Lublinie. O obiektach Bronowic spełniające różne pożyteczne funkcje, można mówić więcej. Jest tu najestetyczniejszy rynek w całym mieście. W tej części miasta wybudowane zostały z inicjatywy wyłącznie mieszkańców skwery rekreacyjno -wypoczynkowe między innymi: Świętego Jana Pawła II, Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki i Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz przy ulicy Plagiego-Laszkiewicza i Bronowickiej, wszystkie one są wyposażone w urządzenia sportowe i służą zarówno dzieciom jak i dorosłym.

Dynamiczny rozwój Bronowic , to zasługa mieszkańców-społeczników. Dawniej byli to, Długosz, Makuch, Czajka, Elżanowska,Dunikowski, Grab i inni. Dzisiaj aktywiści to Adam Głowacz, Andrzej Szyszko, Zbigniew Kołbus, Barbara Szmurgun, Urszula Remiszewska, Marian Ignaciuk, Krystian Kluger, Grażyna Tutka, Joanna Dunikowska, Waldemar Czapczynski, Ireneusz Połec, Danuta Bochniarz, Iwona Motaczynska, Edyta Bochniarz, Marek Misztal, i wielu innych.

Ale nie byłoby tych osiągnięć, gdyby nie wielcy przyjaciele Bronowic : Radni Rady Miasta Lublin, Prezydent Miasta Lublina dr Krzysztof Żuk, Władze Wojewódzkie, czy Posłowie na Sejm RP. Im zawdzięczamy współczesny pomnik Bronowic, którym jest Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ulicy Łabędziej 4. Czego nie udało się załatwić, to w szerokim pojęciu : rewitalizacja całej dzielnicy Bronowice, w szczególności Starych Bronowic. Jest to historycznie bardzo ważna część miasta Lublina, którą należy zachować w całości. Są przygotowane dokumentacje dla remontów ulic : całej Pogodnej wraz z bocznymi, Firlejowskiej, Bronowickiej, Puchacza, Parku Bronowickiego, czy Bulwaru nad rzeką Bystrzycą z drobną infrastrukturą, z widokiem na panoramę starego Miasta Lublina. Obchody 100-lecia PRZYŁĄCZENIA BRONOWIC DO MIASTA LUBLINA, POŁĄCZONE Z JUBILEUSZAMI 60-LECIA DZIELNICY BRONOWICE , które odbyły się dnia 27-28. LISTOPADA 2016 ROKU, były jednym z największych wydarzeń historycznych na Dzielnicy, gdzie podsumowano i przedstawiono plany na dalszy rozwój.

Bronowice to dzielnica ludzi kreatywnych, ambitnych. Cieszymy się, że pięknieje, rozwija się, że powstają tu nowe obiekty, sklepy, place zabaw, ciągi piesze, ale Bronowice mają również apetyt na dalszy rozwój. Ambicją mieszkańców jest przywrócenie naszej dzielnicy należnego jej miejsca na mapie Lublina. Celem jest też szybki rozkwit na miarę oczekiwań i aspiracji jej mieszkańców.

Krystian Kluger

Partnerzy

 ul. Sokola 19/36
20-336 Lublin

andrzejsz.lublin@skm-bronowice.pl

Siedziba Rady Dzielnicy
dyżury poniedziałek od 10 do 12
 ul. Krańcowa 106
20-323 Lublin

Back to top